Hoe kun je milder over jezelf en anderen oordelen?

Een oordeel is jouw mening over iets of iemand. Het zegt dus vooral iets over hoe jij de wereld beschouwt. Het is jouw waarheid die voortkomt uit jouw eigen situatie, dus gezien vanaf jouw perspectief, je referentiekader. Door je oordeel ontstaan je emoties, die zowel positieve als negatieve emoties kunnen zijn. Daarom is het besef dát je oordeelt essentieel omdat je dan meer invloed krijgt op jezelf. Want als jij anders oordeelt over een situatie, ontstaan andere emoties. Hoe je adequaat met emoties kunt omgaan, staat in mijn vorige artikel ‘Dit is waarom je primaire emoties afdekt met secundaire emoties’.

Wat is een oordeel hebben volgens jou?

Een oordeel is jouw mening over iets of iemand. Het zegt dus vooral iets over hoe jij de wereld beschouwt. Het is jouw waarheid die voortkomt uit jouw eigen situatie, dus gezien vanaf jouw perspectief, je referentiekader. Door je oordeel ontstaan je emoties, die zowel positieve als negatieve emoties kunnen zijn. Daarom is het besef dát je oordeelt essentieel omdat je dan meer invloed krijgt op jezelf. Want als jij anders oordeelt over een situatie, ontstaan andere emoties. Hoe je adequaat met emoties kunt omgaan, staat in mijn vorige artikel ‘Dit is waarom je primaire emoties afdekt met secundaire emoties’.

Bestaat er een leven zonder oordelen of is dat een utopie om naar te streven?

Hoe raar het ook klinkt, ik zou het middel ‘oordelen’ niet kunnen missen. Oordelen zijn nuttig omdat het de wereld overzichtelijk en veilig houdt. Je oordeel is de kust is veilig, zij is aardig, op hem kan ik bouwen of zij zijn niet ‘mijn soort mensen’. Als je niet zou oordelen, zou je geen keuzes kunnen maken en grenzen kunnen stellen. Dat is in het dagelijkse leven nodig. Dan word je geleefd in plaats van dat je jouw leven leeft. Ook als je vanuit een ‘hoger’ spiritueel bewustzijn leeft, ontkom je mijns inziens niet aan het vermogen om te oordelen, want met alleen ‘instinct’ red je het niet in de maatschappij. Mogelijk dat ‘instinct’ een onbewust oordeel in zich heeft.

Oordelen gaan pas tegen je werken als je daardoor zwart/wit wordt in je denken en handelen. Je sluit andere mensen buiten en verliest de verbinding met de ander. Ook bij andersdenkenden is het de kunst in verbinding te blijven, zonder jezelf te verliezen. Dat lukt alleen maar als je je negatieve oordeel uitstelt, loslaat of om kan buigen naar een ruimte scheppende overtuiging. Hier helpt de houding ‘leven en laten leven’ bij. Ik mag zijn wie ik ben en de ander mag dat dus ook’ zonder met twee maten te meten.

Is er een link tussen oordelen en roddelen?

Uit onderzoek blijkt dat roddelen ook positieve effecten heeft, waaronder het versterken van de cohesie tussen mensen. Op het moment dat roddelen een flink oordeel wordt, ga je jezelf beter vinden dan de ander en gun je daarmee de ander zijn plek niet meer. Zeker als je in een organisatie of familiesysteem (de onlosmakelijke band met de familieleden/bloedband) de ander zijn plek niet gunt werkt dit negatief door in je eigen leven. Dit negatieve effect ervaar je met name als je je biologische moeder of vader afwijst. In mijn boek ‘De fontein, vind je plek’ beschrijf ik dit proces uitgebreid.

Wat is het verschil tussen oordelen en jezelf uitspreken waarmee je juist kleur geeft aan je karakter?

Hoe meer jij vanuit je authenticiteit laat zien wie jij echt bent, hoe meer mensen je aantrekt die dat ook aanspreekt. Daarentegen stoot je mogelijk ook mensen af omdat je onvoldoende in hun straatje past. Een kameleon past zich aan de omgeving aan. Afhankelijk van de cultuur wordt dat wel of niet geaccepteerd.

Kan een oordeel over een ander hebben ook 'constructief' werken? Bijvoorbeeld in vriendschappen dat je af en toe bij elkaar polst hoe jij over die persoon denkt en je dan support vindt in het delen van eenzelfde visie? Of omdat je jezelf beter leert kennen wanneer je een oordeel hebt over een ander, want wat zegt dat over jezelf?

Zeker kan een (gezamenlijk) oordeel constructief werken, mits het je helpt om dicht bij jezelf te komen of te blijven en het de ander niet schaadt. Zo kom je erachter welke waarden je belangrijk vindt in het leven en of je die met elkaar deelt. Jouw waarden zijn niet beter, hoger of meer dan die van iemand anders. Het bepaalt alleen met wie en in welke omgeving jij wilt zijn. Als iemand niet volgens jouw waarden leeft, blijk je daar altijd een fiks oordeel over te hebben. Waarden voel je immers in je buik en daarvoor ga je op de barricade staan (of worden oorlogen over gevoerd). Mijn ervaring is dat als iemand ‘aangevallen’ wordt op zijn of haar waarden de mildheid weg is. Je reactie is dan wellicht te groot voor het incident of de gebeurtenis in de ogen van de buitenstaander. Vanuit jouw optiek is je reactie dan ‘terecht’ en rechtvaardig.

Hoe herken je oordelen die je over jezelf hebt? Met andere woorden: hoe word je je bewust van de oordelen over jezelf?

Moed is nodig om jezelf te zien zoals je bent. Door zelfreflectie, bewust feedback vragen en door het minutieus observeren van de reacties van je lichaam op gebeurtenissen, kun je je bewust worden van je oordelen. Je kunt doorschieten naar een onrealistisch zelfbeeld waarbij je er in vergelijking met anderen overwegend positief uitkomt, maar je kunt jezelf ook negatief met anderen vergelijken. Ook dan heb je geen reëel zelfbeeld.

Een tijd geleden had ik een client die best betweterig was (mijn oordeel...). Hoe zij ‘het’ zag was juist, waarbij ze verontwaardigd was dat andere mensen niet in elkaar zitten zoals zij. Ze was derhalve vaak teleurgesteld in anderen. Wat ze te leren had, is te denken in verschillen en die te waarderen. Anderzijds heb ik ook clienten die zelden tevreden zijn over zichzelf. In de basis vinden ze zichzelf ‘niet oké’. Als je een flink oordeel over jezelf hebt, is de kans groot dat je dat scherpe oordeel ook over anderen heen legt. Of, je hemelt de ander op. Kennelijk dient het jezelf klein houden ergens voor. Deze patronen kun je bijna altijd op het familiesysteem van herkomst terugvoeren.

Welke link is er tussen oordelen en je familiesysteem?

Hardnekkige patronen in je huidige leven kun je altijd terug voeren op je systeem van herkomst. Met terugkerende patronen bedoel ik bijvoorbeeld heel kritisch zijn, je snel schuldig voelen, relaties ingewikkeld vinden of onverzadigbaar zijn (‘rupsje nooit genoeg’). Iedereen heeft biologische ouders en zij zijn een ‘package deal’. Je ouders zijn al het mooie, het minder mooie en ook alles waar je naar verlangt en niet krijgt. Dat is niet onderhandelbaar. Je krijgt alles. Pas als jouw ouders mogen zijn, wie zij zijn in de gehele package deal, ga jij tevreden worden over jezelf. Op het moment dat je een negatief oordeel hebt over jouw package deal, zal je merken dat je neiging om het minder mooie in iemand te zien ook de overhand krijgt bij jezelf en in je omgang met anderen. In mijn boek ‘De fontein, vind je plek’ leg ik uit hoe je die package deal kunt aannemen, want soms heb je in theorie gelijk dat er iets ‘aan te merken’ is op je ouders. Het lastige is dat je wel gelijk kunt hebben, maar daarmee gun jij je ouders hun plek niet, waardoor jij die kritische houding bij jezelf installeert. Je bent immers 50% je biologische vader en 50% je biologische moeder. Als je hen afwijst, wijs je jezelf af en dan zal de bril waarmee je naar de wereld kijkt ook niet mild zijn.

Wat levert het op om milder over jezelf en anderen te oordelen?

Als jij in staat bent om het mooie en minder mooie tegelijkertijd naast elkaar te laten bestaan, zonder dat dat afbreuk aan elkaar doet, merk je dat je andere interacties met mensen krijgt. Je neemt oordelen minder persoonlijk op en je ervaart dan een genuanceerdere kijk op de zaak. Dat heeft invloed op hoe jij met anderen omgaat, wat weer gevolgen heeft hoe zij met jou omgaan. Bij het tennisspel is jouw slag afhankelijk van hoe de ander de bal slaat. Het vereist veel training en oefening om een bal terug te slaan waarin jouw techniek de overhand heeft (en die niet overschaduwd wordt door het effect van de bal die geslagen is door de ander). Als jij leert om milder naar jezelf en anderen te kijken, zal je een enorme uitbreiding van je gedragsrepertoire krijgen. Je kunt kiezen hoe je wilt reageren in plaats van meegesleurd te worden in het gedrag van de ander. Door milder te oordelen voed je je potentieel en krijg je meer opties voor wijzere keuzes.

Hoe begin je met oefenen in het minder hard oordelen?

Mijn ervaring is dat minder hard oordelen alleen op lange termijn blijvend lukt als je je innerlijke houding naar je ouders verbetert. Alle andere methoden die ik ken blijken op het ‘moment supreme’ niet altijd stand te houden. Pas als je ouders mogen zijn wie ze zijn, leer je om milder te worden. Hoe je dit praktisch kunt doen kun je lezen in mijn boek ‘De fontein, vind je plek’.

Toch een paar aanwijzingen. Ga er per definitie maar vanuit dat jij niet kunt weten welk lot een ander heeft. Zeker vroegere generaties waren uitermate gesloten over verdriet en pijn en kunnen daar niet goed mee om gaan. Zij imploderen. Sommigen exploderen en brengen juist pijn toe bij anderen in plaats van hun eigen pijn, wanhoop en zwakheden adequaat aan te kijken. Snap dat iemands reactie altijd de best mogelijke optie is die die persoon op dat moment ter beschikking heeft. Daar heb jij mogelijk last van en een oordeel over. De kunst is om daar te laten wat van de ander is en te dragen wat van jou is. Hierbij is het noodzakelijk dat je niet alleen rationeel met je hoofd dingen los kunt laten maar ook in je lichaam. Blijf je lichaam bewonen. Zorg ervoor dat je hart openblijft en dat je je oordeel los kan laten ook als je het gedrag van anderen niet begrijpt.

Wil je verder nog iets mee geven over dit onderwerp?

Een oude wijsheid zegt: “Een dom mens bevecht zijn gelijk. Een slim mens beredeneert zijn gelijk. Een wijs mens gunt ieder zijn gelijk.” Bij deze derde optie heb je geen hard oordeel meer over de betreffende persoon, hoogstens heb je feedback op het gedrag van de persoon. Als je mild bent, heb je ruimte om ieder zijn gelijk te gunnen zonder jezelf te verliezen of je plek af te staan. En dat geldt ook voor jezelf: Je accepteert jezelf in de package deal en werkt aan je zwakheden zonder jezelf naar beneden te halen.
Tot slot, sta jezelf toe om in het domein van ‘niet-weten’ te verblijven. Dan kan er van alles ontstaan, want je bent onbevangen en onbevooroordeeld. Op het moment dat het oordeel er is, beperk je jezelf in je mogelijkheden en verklein je je speelruimte. Ik wens je mildheid naar jezelf en anderen toe!