Soms is het makkelijker om het jezelf slecht te laten gaan, dan je geluk te nemen

Het klinkt zo eenvoudig; het jezelf goed laten gaan. De praktijk is vaak anders. Ontvangen kan een enorme klus zijn. Je kan je schuldig voelen als je zegt dat het je goed gaat, terwijl je weet dat het niet goed gaat met dierbare mensen om je heen.

Waarom is het niet vanzelfsprekend dat een ieder graag wil kunnen zeggen dat "het goed gaat"?

Het klinkt zo eenvoudig; het jezelf goed laten gaan. De praktijk is vaak anders. Ontvangen kan een enorme klus zijn. Je kan je schuldig voelen als je zegt dat het je goed gaat, terwijl je weet dat het niet goed gaat met dierbare mensen om je heen. Dan is het makkelijker je in te houden om het verschil niet zo groot te laten lijken. Ook kan het zijn dat je al heel veel hebt genomen (ontvangen) en in verhouding minder hebt gegeven, waardoor je het gevoel hebt dat je nu ‘geen recht’ meer hebt op het geluk. Iemand die tijdens een ongeluk door mazzel het leven heeft behouden, kan onbewust het gevoel hebben dat hij dat terug moet betalen waardoor deze persoon bijvoorbeeld heel hard gaat werken voor een ander en zichzelf op de laatste plaats zet. Bij de zoektocht naar geluk, ontstaat vaak ook de angst voor ‘verlies’ die het aannemen van de voorspoed in de weg staat. Tot slot; sommige mensen zijn gewoon eigenwijs en denken dat ze op zoek naar geluk geen kennis en kunde van anderen nodig hebben. Ze denken ‘ik doe het wel alleen’, maar daarmee ontzeg je jezelf de steun, wijsheid en draagkracht van anderen.

Wat is er zo spannend aan jezelf gelukkig voelen en dit ook te uiten?

Je grootsheid aanvaarden is vaak spannender dan je klein houden. Het bekende citaat uit ‘Return to love’ van Marianne Williamson geeft dit schitterend weer:
Onze grootste angst is niet dat we ontoereikend zijn.
Onze grootste angst is dat we onmeetbaar krachtig zijn.
Het is ons licht, niet onze duisternis, waar wij het meest bang voor zijn.
We vragen ons af: wie ben ik om briljant, prachtig, talentvol en fantastisch te zijn?
Wie ben je eigenlijk om dat niet te zijn?
Als jij je volledige potentieel ontwikkelt en benut, krijg je invloed en macht. Daarmee kun je waardevolle doelen behalen en veel moois opbouwen, maar ook iets kapotmaken en vernietigen. Als jij je grootsheid vol omarmt, vraagt dat van je dat je verantwoordelijkheid kunt dragen en een ethisch kompas ter beschikking hebt. Durf jij dat aan? Daarnaast is het spannend wat anderen van je zullen denken. ‘Hoge bomen’ vangen nu eenmaal veel wind en mensen (ver)oordelen elkaar snel. Voldoe je dan nog aan ‘de norm’ in jouw omgeving? Nog een stapje verder; als je echt je grootsheid laat zien, kun je ook geïdealiseerd worden. Dat klinkt aardig maar in de praktijk is dat eenzaam. Als iemand alleen het mooie in je ziet, maar niet je hele persoonlijkheid met alles erop en eraan, kan dat heel eenzaam voelen, want ‘de rest’ van jou doet er kennelijk niet toe. Dit staat een echte verbinding met iemand in de weg en de relatie wordt ongelijk.

Wat heeft het jezelf slecht laten gaan te maken met je verantwoordelijkheid durven te nemen voor je eigen leven?

Als je verantwoordelijkheid neemt voor jouw leven, betekent dat dat je ja zegt tegen jouw leven met bijbehorend lot. Dat zijn alle omstandigheden tot op heden waardoor jij geworden bent zoals je op de dag vandaag bent. Dus alle voorspoed en tegenslag. Zoals hierboven beschreven vraagt je grootsheid omarmen dat je verantwoordelijkheid kunt en wilt dragen. Ben je bereid de prijs daarvoor te betalen? Soms is het immers makkelijker de schuld bij je ouders, je werkgever, je partner te leggen en boos op hen te zijn. Dan hoef je voor je gevoel geen verantwoordelijkheid te nemen. Boos zijn is makkelijker dan om te gaan met je afwijzing, je tekort of je verdriet. Dan neem je geen verantwoordelijkheid en laat je het jezelf dus slecht gaan, want je hebt geen innerlijke rust. Dit is het basisprincipe.

Er zijn echter situaties waarin je voor je gevoel juist verantwoordelijkheid draagt als je het jezelf slecht laat gaan, hoe raar dat ook klinkt.
Stel jij hebt een natuurramp overleeft maar anderen zijn omgekomen. Jouw poging om de Middellandse zee als vluchteling over te steken is gelukt terwijl veel mensen verdronken. Of je hebt iemand doorgereden of ernstig letsel veroorzaakt bij een ander. Je ziet dat ‘de gelukkige’ het vaak moeilijk vindt om innerlijk echt blij te zijn. Een deel van hen is verbonden met de mensen die het niet hebben gered. Stel dat je het jezelf in zo’n situatie goed laat gaan: je voelt je dan ontrouw en identificeert je met de anderen met dat minder goede lot. Het dient echter niets om jezelf klein te houden. Dan is er immers nog een slachtoffer gevallen. Ga er maar vanuit de ‘echte’ slachtoffers van de ramp dat niet willen. Dit zie je soms ook terug bij reorganisaties. Jij mag blijven maar een groot deel van je collega’s zijn ontslagen. In plaats van opgewekt en dankbaar te zijn dat jij mag blijven, laat de ingekrompen afdeling het vaak zichzelf niet goed gaan. In mijn boek ‘De fontein, vind je plek’, beschrijf ik deze onbewuste identificaties uitgebreid.

Hoe komt het dat je gelukkig voelen soms ook egoïstisch voelt?

Stel je hebt een broer of zus waarmee het niet goed gaat doordat hij of zij ziek is, het zichzelf heel moeilijk maakt of gehandicapt is. Voor jou als broer of zus kan het egoïstisch voelen gelukkig te zijn. Jij doet leuke dingen en je dierbare kan soms letterlijk en figuurlijk geen kant op. Dat moet je kunnen verduren; zowel je schuldig voelen alsmede je geluk ten volle nemen moet je uithouden. Niet alleen in geestelijk opzicht, maar ook op emotioneel niveau. Hoe je goed om kunt gaan met emoties, kun je lezen in het artikel ‘Wat zijn emoties die schoonmaken van binnen en welke kun je beter vermijden?’ Ooit hoorde ik iets boeiends. Op de vraag waarom het leven ups en downs heeft antwoordde deze dame: "Downs zijn er om jezelf eraan te herinneren dat je niet beter of meer bent dan anderen. Ook al gaat het jou goed en de ander minder goed, dat maakt jou niet meer waard en de ander minder. Wellicht heb je meer mazzel gehad door je goede gezondheid, de plek waar je wieg heeft gestaan of je intelligentie etc."

Wat kun je doen om af te rekenen met een schuldgevoel naar je ouders als je jezelf gelukkig voelt?

Belangrijk is dat je uitsluitend verantwoordelijkheid draagt voor wat van jou is. Je bent nooit verantwoordelijk voor het geluk van een ander en voor je ouders. Uiteraard kun je meeleven in geestelijke of praktische zin, maar van medelijden wordt niemand beter. De kunst is los te laten wat niet van jou is en juist te dragen wat wel van jou is. Bijvoorbeeld dat je je zo schuldig voelt dat jij een niet al te zwaar lot hebt in vergelijking met anderen. Ik denk dat het een illusie is om te leven zonder schuldgevoel. Schuld hoort bij het leven; je moet het alleen wel aangaan door het te doorvoelen in plaats van ervan weg te lopen.

Welke factoren dragen volgens jou bij aan je gelukkig voelen?

Je bent veel meer verbonden met je biologische familiesysteem van herkomst, je (voor)ouders dan je kunt bevroeden. De patronen die zich daar afspelen, herhalen zich in je huidige leven, zoals structureel te veel verantwoordelijkheid op je nemen, de laag boven je de plek niet gunnen of je niet echt kunnen verbinden. Ouders geven wat ze kunnen geven en als ze meer hadden kunnen geven, hadden ze dat gedaan. Er is sprake van onmacht en onhandigheid in plaats van onwil. Je kan uittekenen dat als jij je oordeel over je ouders loslaat en goed op jouw plek in de onzichtbare familiefontein staat, je je direct lekker in je vel zult voelen. Count your blessings. Wees dankbaar en wees in het hier en nu. Als je nog het een en ander uit te zoeken hebt in het verleden, is het altijd moeilijker om in het hier en nu wakker en aanwezig te zijn. Dus kijk het verleden aan, bijt je door pijnlijke emoties en ga niet verzuren om verlies. Uitsluitend in het hier en nu kun je ‘oogsten’ en nieuw geluk vinden. Doorzettingsvermogen, veerkracht en discipline zijn daarbij onontbeerlijk.

Wat is de winst voor mensen die het zichzelf slecht laten gaan?

Als het je niet goed gaat, is hulp aannemen vaak nodig om er (sneller) boven op te komen. Door hulp te ontvangen kom je bij iemand in het krijt te staan, waardoor je je onafhankelijkheid zou kunnen verliezen. Dus dan liever zelf blijven aanmodderen dan de ander iets schuldig te zijn. De winst is dan je ogenschijnlijke vrijheid. De winst om het jezelf slecht te laten gaan, is dat je je schuld niet hoeft te dragen. Als het jou niet goed gaat, net zoals die dierbare persoon, voel je je ook niet schuldig. Je leeft dan volgens de dynamiek ‘het zal mij niet beter gaan dan jou’. Iemand die structureel niet succesvol is op allerlei vlakken kan ook te maken hebben met een zogenaamde onbewuste identificatie. Dan is uiting van de liefde aan de persoon met wie je onbewust geïdentificeerd bent de winst. Zie voor dit complexe onderwerp mijn boek ‘De fontein, vind je plek’. Verwar echter het jezelf slecht laten gaan niet met luiheid en gemakzucht. Er bestaan zeker mensen die liever lui dan moe zijn, maar de meeste mensen zijn bereid om hard aan de slag te gaan; Vaak weten ze echter niet aan ‘welke knoppen ze moeten draaien’.

Hoe kun je vrienden helpen te laten inzien dat het de moeite waard is om de 'ellende' vaarwel te zeggen?

Jij kan wel willen, maar wil de ander ook echt van zijn ellende af? Er zit immers vaak een winst in het jezelf niet goed laten gaan. Vraag zo iemand naast een ‘to do’ lijst ook een ‘to be’ lijst te maken. Hoe wil je zijn als mens? En hoe wil je dat er over je wordt gesproken op je begrafenis? Vervolgens: gaan je huidige gedrag en mindset je daarbij helpen? Zo nee, wat is een eerste stap die je kunt gaan zetten? Onderzoek ook welk voordeel er zit in het in standhouden van de huidige situatie, want dat is er altijd, anders zou je namelijk ander gedrag vertonen.

Hoe kan inzicht in je familiesysteem je hierbij helpen?

Stop met de ander te willen redden. Ga niet alles voor de ander oplossen. Gun de ander de kans om bij zijn of haar eigen kracht te komen. Als jij te snel toehapt om iets te regelen, zal de ander nooit bij zijn eigen potentie komen. Vergeet verder ook niet dat jij alleen kunt dragen wat van jou is. Als je gaat dragen wat van de ander is, verzwak je uiteindelijk zowel jezelf als de ander. Bovendien gebeurt er iets ‘mafs’ in een familiesysteem als jij jouw issues niet draagt (en liever iets voor de ander doet, waardoor je je eigen grenzen overschrijdt): Wat jij niet draagt wordt doorgegeven aan de volgende generatie. Het goede nieuws is dat je altijd 100% zelf in de hand hebt om je goed te voelen. Niets of niemand, noch welke omstandigheid dan ook heeft de macht om jou je klein te laten voelen. Weet waar je moet beginnen en heb het lef om (professionele) hulp te vragen, waarbij de verantwoordelijkheid altijd bij jou blijft liggen. In het boek ‘Klavertje vier’ van Alex Rovira Celma & Fernando Trias De Bes wordt de eerste regel van geluk als volgt beschreven: “Dom geluk is nooit van lange duur, want het hangt niet van jou af. Het echte geluk schep je zelf, daarom is het van lange duur”.

Veel plezier met leven!